Pschorr

Coolsingel 22 Rotterdam

Is het de naam van het Romeinse rijk, een grapje van de typograaf of een spelfout? Niets van dit alles. Pschorr was de mooiste dans- en amusementsclub van Nederland, waar menige classic jazzband is opgetreden. We schrijven Rotterdam, 10 mei 1940. Al vroeg ontwaken de Rotterdammers van het geronk van vliegtuigen en het gedreun van afweergeschut. Rotterdam maakt vanaf het begin van de Duitse inval in Nederland deel uit van de front sector. Aan de vooravond van die dag is de stad nog ondergedompeld in het schijnsel van de lichtreclames en straatlantaarns. Cafés, bioscopen en theaters bieden nog volop amusement, zonder enig vermoeden te hebben wat ze de volgende dag te wachten staat. De Duitse inval is begonnen. Duitse parachutisten veroveren het vliegveld Waalhaven. Ze hebben haast, want de inval moet in 5 dagen afgerond zijn. De verovering van de Maasbruggen is daarbij van groot militair belang. Nederlandse mariniers bieden hevig weerstand. Al tijdens de onderhandelingen wordt Rotterdam gebombardeerd om de overgave af te dwingen. De laatste bomexplosie is fataal voor Pschorr aan de Coolsingel;  het onzalige einde van een spectaculair amusementspaleis in Rotterdam.

Wat betekende Pschorr voor de jazzwereld in Nederland? De historie begon al in 1883 in een groot pand in de Korte Hoogstraat aanvankelijk bedoeld als bierhuis naar voorbeeld van de bierhuizen in München. Het bier werd geleverd door de Duitse bierbrouwer Pschorr. In 1916 werd het café overgenomen door Dirk Reese en veranderd in een variététheater. Het sloot weer in 1931, als gevolg van de economische recessie. Reese had ondertussen niet stil gezeten. In 1922 had hij een tweede Pschorr aan de Coolsingel 22 geopend, eerst alleen als restaurant en in 1924, na aankoop van naast gelegen panden, als dancing met glazen dakkoepel en wanden betimmerd met donker mahonie- en palissanderhout. Rondom de dansvloer stonden tafels en stoeltjes naar voorbeeld van de clubs in Amerika. Op de openingsavond op 16 april 1924 speelde Oscar Logan's Original Savanians, een complete 8 man's classic jazzband. Er waren 500 gasten in avondkleding aanwezig. De dancing, veel groter dan het restaurant, werd in 1926 verrijkt met een juweel van een glazen dansvloer in plaats van het gebruikelijke parket. De vloer bestond uit 260 matglazen platen van 40 kilo per stuk. De vloer werd van onderaf verlicht door lampen in drie kleuren die in verschillende combinaties konden worden geschakeld en gekoeld. Het succes was overweldigend.  De NRC, Rotterdams Nieuwsblad, De Telegraaf en Het Vaderland schreven lovende recensies. De NRC: 'Als de lichten gedoofd worden en de paren zich bewegen over een wisselend tintenspel, leeft de dancing in volle glorie van deze feeërieke trouvaille.' Het Vaderland kwalificeerde de dancing als de mooiste van Nederland.



Het interieur van Pschorr met glazen vloer

De 'roaring twenties' gingen niet aan Nederland voorbij. Cabaret en toneel, beeldende kunst, muziek en mode lieten een nieuw gezicht zien. Frisse, avant-garde stromingen dienden zich aan en men experimenteerde met nieuwe vormen. Radio en grammofoon werden populair  Moderne dansen  brachten vooral jongeren in vervoering. Dansscholen in Rotterdam draaiden op volle toeren. Pschorr, onder de bezielende leiding van eigenaar Dirk Reeze, deed volop mee met deze ontwikkelingen. Muziek werd een belangrijk onderdeel van de dansrage. In het begin ontbrak het de Nederlandse bands aan de juiste arrangementen. Musici van de scheepsorkesten
van de Holland-Amerika Lijn brachten de eerste gedrukte muziekpartijen mee. Reeze en zijn artistiek directeur Theo Moens boekten de eerste Nederlandse jazzbands voor optredens in Pschorr. In september 1926  traden de Resonance Seven op in Amsterdam met aan de piano Theo Uden Marsman. Onder de naam The Ramblers verscheen de band in november 1926. Zij wezen eigenlijk de richting aan die de komende jaren met muziek zou worden ingeslagen.



De Ramblers met Coleman Hawkins

De Ramblers zouden tot 1940 regelmatig in Pschorr optreden. Zanger/trombonist Marcel Thielemans kwam in 1933 bij het orkest. In 1935 traden ze op met saxofonist Coleman Hawkins die niet met het orkest van Jack Hylton mee mocht naar Duitsland. Hitler was niet gecharmeerd van jazz en al helemaal niet van kleurlingen. In 1936 zong Annie de Reuver 3 maanden bij de Ramblers. Trompettist Jackie Bulterman maakte de arrangementen en niet alleen voor jazzliefhebbers, maar voor een breder publiek. De jazzliefhebbers kwamen aan hun trekken met gastoptredens van Benny Carter, The Boswell Sisters en The Mills Brothers. Op 1 september 1936 bestonden de Ramblers 10 jaar en dat werd gevierd met een feestelijk optreden in Pschorr. Naast de Ramblers traden daar in die tijd meerdere Nederlandse  jazzbands op, zoals Melle Weersma met zijn Red, White and Blue Aces, Ton van der Stap met zijn Witte Raven, de band van John van Brück, The Chocolate Kiddies van saxofonist Lex van Spall met de Amerikaanse trompettist Johnny Dunn. De Swing Specials van trompettist Jack de Vries speelden in 1938 in Pschorr. The Specials werden beschouwd als de beste swingband van Nederland. Het zangduo Johnny en Jones was een opmerkelijke verschijning in Pschorr. Ze traden er met veel succes op in 1937 en 1938. In het Rotterdams Nieuwsblad werden ze omschreven als 'excentrieke  jazz singers'. Ze overleefden de oorlog niet (Herr Adolf Dinges, weet niet wat Swing is). In 1939 waren The Swing Aristocrats van Johnny Fresco met zangeres Annie Xhofleer in Pschorr. Eerder zong zij in Zwitserland  bij het sextet van Coleman Hawkins, dat nog steeds in Europa verbleef. Een recensent vergeleek haar met Billy Holiday. Kort voor de Duitse inval vertrok de Nederlandse saxofonist en bandleider Johnny Fresco naar de Verenigde Staten. Hij speelde daar met de bands van Artie Shaw, Claude Thornhill en Harry James. Ook trad hij op in een televisieshow met het orkest van trombonist Tommy Dorsey.

Ook internationaal was er genoeg te beleven in Pschorr.
In 1933 trad het orkest van de Amerikaanse saxofonist Willy Lewis op. Maar de grote gebeurtenis op 16 november dat jaar was het optreden van Louis Armstrong, (hij speelde zowel 's middags als 's avonds). Dat viel niet overal in goede aarde. Onder de vele ingezonden brieven die bij het Rotterdams Nieuwsblad binnenkwamen was slechts een enkele positief: 'Voor een Armstrong optreden behoeft men sterke zenuwen', aldus een verslaggever van de krant. In 1937 waren de Revellers in Pschorr en in 1937 de Mills Brothers. De Revellers kregen een geweldige recensie: 'een prachtige verzorgde uitvoering, in hoge mate artistiek en tegelijk amusant.' De mening over de Mills Brothers was wat minder, maar hun imitaties van blaasinstrumenten (trompet, trombone, tuba, klarinet)  werd geroemd. Ook The Comedian Harmonists traden in Pschorr op met onder andere Creole Love Call van Duke Ellington op het programma. Dit perfecte Duitse close harmony sextet, dat voor de helft uit joodse vocalisten bestond, werd in Duitsland niet langer geaccepteerd. In 1935 viel de groep uit elkaar. Ook het 16 man sterke Duitse orkest van Jack Alban, dat in 1932 nog in Pschorr optrad, moest worden opgeheven. Er zaten teveel musici van 'niet edel-germaanse afkomst' in het orkest
Verder speelden de Engelse orkesten van Bert Ambrose en Roy Fox in Pschorr. Ambrose beschikte over een fameuze trombonesectie en twee vocalistes, de Amerikaanse Evelyn Dall en de net beginnende Engelse Vera Lynn. Freddy Johnson was er met zijn Harlemites en zangeres Rosie Poindexter. Tenslotte was de toenmalige Engelse top trompettist Nat Gonella in Pschorr te beluisteren.

Op vrijdag 10 november 1939 werd Pschorr, na een ingrijpende verbouwing, heropend. Het café-restaurant kreeg een nieuwe gevel en een balkonterras met zitplaatsen voor 150 gasten. Tussen Pschorr en de vernieuwde Doelen liet Pschorr Dirk Reeze een romantische tuin in Italiaanse stijl aanleggen, compleet met pergola's en vijver, die op 2 mei 1940 (!) werd geopend.
Mobilisatievermaak vierde hoogtij in Rotterdam. Johnny en Jones zongen :"Het regiment marcheert  niet meer, ze lopen nu te swingen"
Alleen Adolf Hitler hield nu eenmaal niet van swing. Zijn bommenwerpers waren onderweg.

Bronnen:
-Wikipedia
-Pschorr Rotterdam Van café-concert tot danspaleis Herman Romer