KWALITEIT

 In de Dikke van Dale wordt kwaliteit als volgt omschreven: bepaalde gesteldheid of hoedanigheid waarin iets geschikt is voor een bepaald doel. 

Hoe zit dat met muziek? Wat is het doel dat je met muziek wilt bereiken? Plezier, luistergenot, ontroering, populariteit? Hoe bereik je dat dan? Allemaal vragen die lastig te beantwoorden zijn. Een ding is zeker. Het kwaliteitsniveau speelt een belangrijke rol. Of het nou bij pop, klassieke muziek of rock&roll is. De kwaliteit van de compositie en het niveau van de uitvoerende muzikanten bepalen voor een belangrijk deel het resultaat.

 Dat geldt zeker voor classic jazz, een kleine specialistische muziekstijl die een eeuw geleden een grote populariteit genoot, maar vandaag de dag alleen door een kleine groep liefhebbers wordt gewaardeerd. Wat is er gebeurd? Deze muziek, die steunt  op 3 belangrijke pijlers - improvisatie, een stuwend ritme en een een herkenbaar thema - is  ingehaald door andere muziekvormen. Welke factoren hebben in dit proces een rol gespeeld?  Ten eerste heeft de naam JAZZ zijn betekenis verloren en wordt te pas en te onpas voor meerdere muziekstijlen  gebruikt. Een jazzfestival is al lang geen jazzfestival meer. Het publiek is het spoor bijster geraakt. Andere namen werden gebruikt voor classic jazz: New Orleans jazz, vintage jazz, revival jazz, dixieland, early jazz etc. Ten tweede kreeg de muziek  in de loop der tijd  allerlei nieuwe stijlvormen zoals swing, bebop, bigband, en free jazz. Die laatste vorm, een stijl zonder thema of vast akkoordenpatroon, resulteerde vaak in een kakofonie van geluid en maakte de verwarring alleen maar groter. Veel mensen verloren hun belangstelling. Dixieland jazz, jarenlang populair, kreeg een slecht imago en werd in de media bestempeld als een VVD-muziekje, geschikt voor oudere, sigarenrokende congresgangers. De classic jazzclubs werden hoofdzakelijk nog bezocht door een ouder publiek en leken meer op partneravonden dan op bijeenkomsten voor jazzliefhebbers. Tenslotte waren de optredende bands niet altijd van eredivisieniveau. De muzikanten, te vaak goedwillende, slecht opgeleide amateurs die van mening waren dat ze wel een jazzband konden beginnen, kwamen niet verder dan het spelen van het standaardrepertoire, waarbij Icecream, When the Saints en All of Me zeker niet mochten ontbreken.

Is er dan helemaal geen licht aan het eind van de van de classic jazztunnel? Jazeker wel. Om dat licht te zien de volgende voorbeelden:

Nederland 

De Dutch Swing College, opgericht in 1945 en de enige volledig professionele jazzband met in de bezetting goed opgeleide muzikanten, bestaat nog steeds. Onlangs namen ze een bijzonder initiatief met het Ministry of Jazz, een  project waarbij, voorafgaande aan een concert, een presentatie werd gegeven over de historie van classic jazz door trompettist Menno Daams.                                                                    Enige jaren geleden maakten de Beau Hunks een paar CD's met prachtige classic jazz muziek en bewezen dat er in Nederland heel veel mogelijk is. Verder mag de oprichting  van de Fried Seven, bestaande uit een groep jonge Amsterdamse conservatoriummuzikanten, beschouwd worden als een waardevolle uitbreiding van het aantal classic jazzbands in Nederland. Andors Jazzband,  een orkest dat al jarenland bestaat in verschillende bezettingen, is een mix van conservatoriummuzikanten en ervaren amateurs. Een band met mooie arrangementen ( gemaakt door Ad Houtepen) en een authentiek repertoire. De Classic Concert Club in Sassenheim is in het leven geroepen om zorgvuldig op kwaliteit geselecteerde bands uit heel Europa op te laten treden. Tenslotte verschijnt Doctor Jazz Magazine als enig classic jazz tijdschrift in Nederland. Het publiceert artikelen over oude stijl jazz en houdt daarmee liefhebbers zo goed mogelijk op de hoogte van het heden en verleden van de muziek.

Europa

Uit Berlijn komt het Syncopated Society Orchestra,  een band van 11 muzikante en een huisorkest van de Syncopared Society, een organisatie, die speciaal is opgericht om oude stijl te promoten, vooral bij jonge mensen. De band speelt mooie, gearrangeerde, lichtvoetige klassieke jazz en beschikt over een aantal prima solisten, waaronder Klaus Wunderlich op trombone.

De Fransen laten nog steeds de fine fleur van hun oude stijl muzikanten horen in Le Petit Journal, een jazzclub aan de Boulevard St. Germain, die dagelijks een ander programma biedt. Ook vinden er in de zomer nog steeds, vooral in Zuid-Frankrijk, jazzfestivals plaats (Nice, St. Raphael) Echter oude stijl jazz neemt steeds minder plaats in.

Uit Milaan komen de Chicago Stompers, een classic jazzband pur sang. De band bestaat uit 11 muzikanten, inclusief zangeres. Naast een twintiger jaren repertoire is het een genoegen ze op het podium aan het werk te zien. Het zijn geen statische muzikanten die achter lessenaars hun partijtje blazen, maar muzikanten die met grappen en grollen het publiek vermaken en bovendien classic jazz van hoge kwaliteit voor het voetlicht brengen. Tip: Ze zijn 27 november 2022 in de Gouden Karper in Hummelo. Niet te missen!

Dan Engeland! Orkesten als de  Big Chris Barber Jazzband, het Pasedena Roof Orchestra en de Alex Mendham Band, treden nog met veel succes op. Daarnaast vindt in november het Whitley Bay International Classic Jazz Party plaats. Dit festival mag rustig beschouwd worden als het puurste en  beste oude stijl jazzfestival van Europa. Ze hanteren een unieke formule: orkesten worden niet voor het festival uitgenodigd, maar afzonderlijke muzikanten; de internationale top! Ze vormen gedurende het vierdaagse festival een aantal orkesten die het repertoire spelen van bekende Amerikaanse voorbeelden uit de twintiger jaren. Het is een uniek concept dat door de authentieke arrangementen en de klasse van de muzikanten de originelen heel sterk benadert.  De vraag is of het allemaal de moeite waard is, als de originelen via het internet voor iedereen beschikbaar zijn. Het antwoord is dat de bands spelen, zoals het indertijd geklonken moet hebben, soms zelfs beter dan toen. Onderwerpen vorig jaar: The Ellingtonians, The music of Ted Weems, King Olivers's Victor recordings, Paul Howards Qualty Serenaders, The Chicago Loopers, Red Nichols big bands en nog veel meer. Er werd zelfs een band samengesteld die composities speelde van bladmuziek die was ingeleverd bij de Library of Congress. De nummers waren nooit eerder gespeeld, laat staan op de plaat gezet. Prachtige classic jazz van hoge kwaliteit alsnog  te horen in 2022. Allemaal te vinden op Youtube.

Musici o.a. cornet: Mike Davis, Andy Schumm (USA), reeds Jean Francois Bonnel (France), David Horniblow (GB) Claus Jacobi ( Germany) trombone: Graham Hughes, Alister Alan (GB) piano: Andrew Oliver, David Boeddinghaus (USA), banjo Martin Weatley, (GB), Jacob Ullberger ( Zweden) Bas-tuba Malcolm Sked (GB)Henri Lemaite (France), drums: Josh Duffee (USA) Nick Ball (GB)

Amerika,

Mike Davis

De Amerikanen beschikken nog steeds over eersteklas classic jazzmusici. Pure New Orleans stijl wordt al een aantal jaren heel goed gespeeld door Tuba Skinny, bekend van toernees in Europa. Het is prima, los geïmproviseerde authentieke  jazz met een sterk ritme van gitaar, banjo, slagwerk en tuba.

Meer gearrangeerde jazz wordt gespeeld door de Nighthawks van  bassaxofonist Vincent Giordano. De band is gespecialiseerd in de stijl,  zoals die tussen 1919 en 1930 populair werd in New York. Die stijl wordt ook gespeeld door de New York Classic Seven en in Chicago door de Cellar Boys onder leiding van trompettist Andy Schumm. De top wordt gevormd door de New Yorkse New Wonders onder leiding van cornettist Mike Davis.  De naam is ontleend aan een model cornet, waar Bix Beiderbecke op speelde. Ze spelen oud-blanke classic jazz naar voorbeeld van de Goofus Five en de California Ramblers. Mike is de reïncarnatie van een jazzmuzikant uit Amerika in de twintiger jaren van de vorige eeuw. Hij ziet er uit alsof hij in 1928 is ingevroren en in 2015 is ontdooid. Mike speelt vlekkeloos in de 'hinkstapsprong' stijl van Red Nichols en Chelsie Quely. Zijn band bestaat uit pure vaklui die muziek lezen, zoals jij en ik een boek en daarnaast beschikken over een hoog improvisatievermogen. Die kwaliteiten waren ook volop aanwezig bij muzikanten in de twintiger jaren. Trombonist Bill Rank vertelde bij zijn bezoek aan Nederland dat hij als lid van het orkest van Paut Whiteman 's morgens repeteerde, 's middags plaatopnamen maakte en 's avonds als invaller in een symfonie-orkest de trombonesolo uit de Bolero van Ravel ten gehore bracht. 

Conclusies:

De Amerkanen zijn nog steeds onovertroffen in de vertolking van classic jazz, zoals de Spanjaarden in flamenco en de Fransen in het chanson. In Engeland wordt nog prima classic jazz gespeeld. In Europa is nog een beperkt aantal goede orkesten te vinden.  In Nederland is de populariteit van dixieland jazz sterk teruggelopen. Naast de Dutch Swing College zijn er nog een twintigtal amateur bands actief, hoofdzakelijk via het restant van de overgebleven jazzclubs.

In Europa grijpt een nieuwe generatie muzikanten terug naar voorbeelden van bands en repertoire uit de twintiger jaren, die door de komst van het internet volop beschikbaar zijn. Via social media kunnen liefhebbers van classic jazz meer dan ooit bereikt worden met de originele opnamen.

Tip: Je kan iedere dag gratis (van een verzamelaar) via e-mail uit New York een originele classic jazz opname ontvangen. Schrijf in via newsletter@20sjazz.com