DE AMSTERDAMSE SCHOOL

Classic jazz speelde in Amsterdam, althans zo lijkt het, in de zestiger en zeventiger jaren een bescheiden rol. In Den Haag werd de toon gezet door de Haagse jazzclub, orkesten als de Dutch Swing College, de Down Town Jazz Band, de Dixieland Pipers en musici als Peter Schilperoort, Jan Morks, Dim Kesber en Roefi Huetink. Haarlem kende ook een oude stijl jazzclub en een festival. Aan Amsterdam ging dit grotendeels voorbij. Een oude stijl jazzfestival, zoals in Breda, is er nooit geweest. Viel er dan helemaal geen oude stijl  jazz te beluisteren ? Toch wel, maar je moest er naar zoeken. The New Orleans Seven speelde in de studentensociëteit H88 en in Lanx met o.a. Hans Roty op cornet, Gilles Mondeel op trombone, Anton Schwirtz op slagwerk en Peter Dortmund op bassax, muzikanten, die op zondagavond ook te horen waren in de Blokhut, een zaaltje aan de Hoogte Kadijk, dat doordeweeks verhuurd werd aan de Amsterdamse politie die er bokstrainingen organiseerde voor haar personeel. In de Blokhut zwaaide tante Ali de scepter, bijgestaan door slagwerker Herman Openneer die rondging met een schoteltje om 50 cent op te halen voor de zaalhuur. De Blokhut speelde vijftien jaar lang een prominente rol in het Amsterdamse oude stijl wereldje. Klinkende namen als cornettisten Etienne Francois en Hans Roty, saxofonisten Ray Gruetters en Hans Hoff, banjoïsten Dick Turksma en Ed Nieuwenhuizen , de tubaïsten Hans Ijzerdraad, Pieter Klop en Paul Habraken, banjoist/trombonist Fred Smidt, klarinettisten Pim Gras, Henk Rapange, Frits Müller en pianist Raymond Spruyt gaven beginners de kans om op het Blokhut podium een gelegenheidscombinatie te vormen en zo ervaring op te doen. Bestaande bands, zoals de Bixieland Stompers met Andor Lucaks en de Jazz- O -Matic Four met Ronald Jansen Heijtmajer en Hein Denekamp traden er ook op. De stijl in Amsterdam verschilde van de Haagse. Menig Amsterdamse muzikant had affiniteit met de geavanceerde New York stroming, terwijl de meeste Hagenezen meer in de richting van de traditionele New Orleans stijl bleven gaan. Dat ging zover dat het leidde tot een schisma binnen de Amsterdamse topband The New Orleans Seven. Leider Hans IJzerdraad ging verder met The Western Jazz Group, terwijl Hans Roty doorging met The Seven en de 'blanke' afslag nam naar New York met nummers als You Took Advantage of Me en What Kind of Men Are You. Merkwaardig genoeg bleef hij de band The New Orleans Seven noemen, The New York Seven was logischer geweest. Hoogtepunten in het bestaan van de Blokhut waren het optreden van zangeres Eva Taylor in 1967 en dat van trombonist Bill Rank in 1968 en 1969. Begin jaren zeventig werd het pand verkocht, omdat er nieuwbouw zou plaatsvinden;  tante Ali nam afscheid.

De sluiting van de Blokhut had meerdere initiatieven tot gevolg. Er werden drie nieuwe jazzbands samengesteld: De Dixie Damslapers (Amsterdamser kon het niet) de Animal Crackers en The Joseph Lam Jazzband.Tevens werd er met steun van de Heineken brouwerij een nieuwe jazzclub geopend, de Joseph Lam Jazzclub, eerst op de Laagte Kadijk en twee jaar later in de Van Diemenstraat. De club was een initiatief van Blokhutgangers Ray Gruetters en Hans Hoff. Ze waren van mening dat na de sluiting van de Blokhut er weer zo snel mogelijk een traditioneel jazzpodium moest komen voor zowel muziek- als dansliefhebbers. Het werd een groot succes. De club, met een capaciteit van 400 bezoekers, was het hele jaar door de week open en te huur voor feesten en partijen. Op vrijdagavond trad het huisorkest The Joseph Lam Jazzband, onder leiding van trompettist Dick Spieker De opening viel samen met de oprichting van de Amsterdamse Jazzclub. Op zaterdagavond werden binnen-en buitenlandse jazzbands gecontracteerd, zoals het Franse toporkest Charquet en uit Nederland Andors Jazzband. Op zondagavond waren er jamsessions, net als in de Blokhut.

In de Korte Leidse Dwarstraat was de Bamboo Bar van Hans Gruyters actief. Gruyters, een D66 politicus en jazzliefhebber, contracteerde de pas opgerichte Animal Crackers voor zijn bar in Amsterdam. De band bestond uit Etienne Francois-cornet, Reginald Gruetters-altsax (later Herman Bruggink -klarinet) Dick Turksma-banjo, Herman Openneer-wasbord en Gijs Horstink-tuba. De Animal Crackers, de band zonder stekkers, werd zeer populair, omdat ze oude stijl jazz speelden met zoveel humor dat ze de leukste jazzband van Nederland werden genoemd. Amerikaans repertoire werd voorzien van eigen gemaakte humoristische Nederlandse teksten. Ze traden op in originele Amerikaanse vintage kleding. Hun grappen waren onnavolgbaar tot groot plezier van een enthousiast publiek, dat zo op speciale wijze kennis maakte met oude stijl jazz.Veel is nog te vinden op vinyl en op Youtube (Tante To heeft radio, Ruitenheer, De Teddy Hop) Een unieke Amsterdamse band !

Een ander bijzonder initiatief  kwam van Frithjof Sterrenburg, een Amsterdamse trompettist/ saxofonist die in The Western Jazz Group van tubaist Hans IJzerdraad speelde en ook regelmatig in de Blokhut te horen was. Hij richtte in de tweede helft van de jaren zestig een eigen orkest op bestaande uit acht ervaren Amsterdamse classic jazz muzikanten: Charley's Novelty Orchestra The Crwths. Ze speelden een selectie uit het repertoire van Amerikaanse twintiger jaren bands, opnieuw professioneel gearrangeerd door Sterrenburg. Doordat verschillende orkestleden meerdere instrumenten bespeelden, leverde dat een groot aantal variaties in de arrangementen op. Wistful And Blue, een hit van het orkest van Paul Whiteman, kon bijvoorbeeld met drie trombones worden gespeeld. Het succes was zo groot dat besloten werd een eigen jazzclub op te richten. Maandelijks werden er concerten gegeven in de prachtige Zuilenzaal van Felix Meritis aan de Keizersgracht in Amsterdam. Het club lidmaatschap kostte 3 gulden per jaar voor twee personen. De toegang was f 1,50 en de consumpties een gulden. Het Parool en Vrij Nederland schreven lovende recencies, waardoor het aantal bezoekers flink toenam. In 1967 nam de band een EP op. Trombonist Massimo Götz was een grote bewonderaar van de Amerikaanse trombonist Bill Rank, die deel had uitgemaakt van het orkesten  van Jean Goldkette, Paul Whiteman en Bix and the Gang. Massimo stuurde hem een testkopie van de EP op en ontving het volgende commentaar: 'Your band sounds very good and the solos of trumpet, clarinet and piano are excellent. The style of the arrangments is very much like our original records, your arranger did a very good job' Dit contact leidde in 1967 tot een bezoek van Rank aan Amsterdam. Zijn eerste optreden was op zaterdag 13 juli 1968 in Charley's Club. In de Zuilenzaal werd een opname gemaakt van That's my Weakness Now die later is uitgezonden door Pim Gras in zijn radioprogramma 'Jazz uit het Historisch Archief'. Bill nam de eerste solo en speelde de sterren van de hemel. In de zomer van 1969 keerde Rank terug in Amsterdam en speelde opnieuw voor 250 bezoekers in Charley's Club. Op Youtube is een filmpje te vinden over deze bezoeken aan Amsterdam onder de titel Bill Rank in Nederland. Zeer de moeite waard!

Charley's Club hield in de zeventiger jaren op te bestaan. Geleidelijke sloten ook de andere jazzclubs in Amsterdam. De popmuziek kwam op, het publiek vergrijsde en classic jazz werd een 'special interest ' muziekje voor een steeds kleiner wordende doelgroep. Amsterdam kent vandaag de dag geen dergelijke jazzclub meer, in tegenstelling tot Den Haag. Jammer, want de hoofdstad had eerder bewezen een partij mee te kunnen blazen. Soms werd er gefluisterd dat een clubrevival met zulke mooie, vrolijke muziek toch mogelijk zou moeten zijn in bijvoorbeeld gelegenheden als Café Amsterdam, Wildschut  of Witteveen. Wie durft?